วันที่ 3 พฤศจิกายน 2564 เวลา 10.00 น. ณ แหล่งเรียนรู้วิสาหกิจชุมชนทอผ้าย้อมครามบ้านดอนกอย หมู่ที่ 2 ตำบลสว่าง อำเภอพรรณานิคม จังหวัดสกลนคร นายสุรพล แก้วอินธิ พัฒนาการจังหวัดนครพนม พร้อมด้วย นางสาวพันสี คุณธรรม ผู้อำนวยการกลุ่มงานยุทธศาสตร์การพัฒนาชุมชน นางวรนุช กรุงเกตุ ผู้อำนวยการกลุ่มงานส่งเสริมการพัฒนาชุมชน นายหาญ ศรีหาวงษ์ ผู้อำนวยการกลุ่มงานสารสนเทศการพัฒนาชุมชน นางสาววิมล มุ่งกลาง รักษาการในตำแหน่งผู้อำนวยการกลุ่มงานสนับสนุนและประสานการบริหารงานพัฒนาชุมชน นางรัชวรรณ์ ไวยากรณ์ พัฒนาการอำเภอนาหว้า และนักวิชาการพัฒนาชุมชนจังหวัด/อำเภอนาหว้า ได้เดินทางไปยังกลุ่มทอผ้าย้อมครามบ้านดอนกอย อำเภอพรรณานิคม จังหวัดสกลนคร เพื่อศึกษาดูงานและแลกเปลี่ยนเรียนรู้การผลิตผ้าย้อมคราม ในรูปแบบ “ดอนกอยโมเดล” โดยมี พัฒนาการจังหวัดสกลนคร ผู้อำนวยการกลุ่มงานส่งเสริมการพัฒนาชุมชน พัฒนาการอำเภอพรรณานิคม และทางกลุ่มทอผ้าย้อมครามบ้านดอนกอย ให้การต้อนรับและให้ข้อมูลในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้การดำเนินงานของกลุ่มฯ
นางถวิล อุปรี ประธานกลุ่มทอผ้าย้อมครามบ้านดอนกอย เล่าว่า กลุ่มทอผ้าย้อมครามบ้านดอนกอย ตั้งอยู่เลขที่ 58 หมู่ที่ 2 บ้านดอนกอย ตำบลสว่าง อำเภอพรรณานิคม จังหวัดสกลนคร ก่อตั้งมาเมื่อปี 2546 จากสมาชิกเพียง 9 คน แรกเริ่มมีการย้อมผ้าครามแล้วนำมาทอเป็นผืนตัดเย็บเพื่อสวมใส่เท่านั้น โดยมี นางถวิล อุปรี เป็นประธานกลุ่มฯ ต่อมามีการตั้งกลุ่มกันขึ้นเพื่อจำหน่าย เช่น ผ้าพันคอ ผ้าคลุมไหล่ ก่อนที่จะพัฒนาให้มีความสวยงาม มีการมัดหมี่เหมือนกับผ้าไหมและตัดเป็นชุด กลุ่มได้จดทะเบียนเป็นสินค้า OTOP เมื่อปี 2549 และได้รับการคัดสรรเป็นสินค้า ระดับ 5 ดาว ของจังหวัดสกลนคร ข้อสำคัญของผ้าย้อมครามคือใช้วัสดุธรรมชาติ ไม่มีสารเคมี สีไม่ตก ลวดลายสวยงาม การผลิตก็ใช้วัสดุที่มีอยู่ในชุมชน เช่น ใบคราม ขี้เถ้า และเปลือกไม้ คนในชุมชนส่วนใหญ่ มีอาชีพและรายได้จากการทอผ้าคราม เป็นอาชีพเสริมหลังการทำนา โดยมีการสืบทอดการผลิตผ้าย้อมครามจากรุ่นสู่รุ่น จวบจนปัจจุบัน เอกลักษณ์/จุดเด่นของผลิตภัณฑ์ ผ้าคราม เป็นผลิตภัณฑ์ที่ทอด้วยมือ ทำจากผ้าฝ้าย กรรมวิธีการผลิตใช้วัตถุดิบจากธรรมชาติ มีสมุนไพรในตัว เป็นการย้อมเย็น สวมใส่สบาย ได้หลายโอกาส ผ้าครามจะมีสีสัน และกลิ่นเฉพาะ ถือเป็นของฝากขึ้นชื่อของจังหวัดสกลนคร ผ้าย้อมคราม มีเสน่ห์ในตัวเอง ในฤดูร้อนใส่แล้วจะเย็นสบาย ฤดูหนาวใส่แล้วจะอบอุ่นนับเป็นภูมิปัญญาที่สืบทอดกันมานานนับร้อยปี
พัฒนาการอำเภอพรรณานิคม ให้ข้อมูลเพิ่มเติมว่า เมื่อวันที่ 15 พฤศจิกายน 2563 สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าสิริวัณณวรี นารีรัตนราชกัญญา เสด็จไปทรงเยี่ยมชมการผลิตผ้าย้อมคราม ณ กลุ่มทอผ้าย้อมครามบ้านดอนกอย อำเภอพรรณานิคม จังหวัดสกลนคร ทรงเรียนรู้การผลิตผ้าย้อมครามบ้านดอนกอย ทรงรวมทอด้าย ปั่นด้าย ย้อมคราม และทอผ้ากับประชาชน และพระราชทานคำแนะนำที่เป็นประโยชน์แก่ประชาชนอย่างใกล้ชิด ก่อนเสด็จกลับยังได้ทอดพระเนตรการแสดงพื้นบ้านชุด “ลีลาคราม ณ ริมฝั่งน้ำหนองหารสกลนคร” และทรงร่วมฟ้อนรำอย่างเป็นกันเองกับประชาชนที่มาร่วมส่งเสด็จ และกลุ่มทอผ้าย้อมครามบ้านดอนกอย ได้รับโอกาสอันดีให้เข้าร่วมโครงการพัฒนาผลิตภัณฑ์ผ้าและเครื่องแต่งกายให้เป็น Premium OTOP กิจกรรมพัฒนารูปแบบการพัฒนาผลิตภัณฑ์ผ้าชุมชนบ้านดอนกอย โดยมีทีมผู้เชี่ยวชาญออกแบบลายผ้าด้วยสีธรรมชาติมาสนับสนุน เพื่อให้เกิดศูนย์เรียนรู้ต้นแบบ มีลวดลายผ้าใหม่ที่ทันสมัยที่เกิดจากการย้อมสีธรรมชาติ และมีชุดตัดเย็บต้นแบบที่สวย ผ้าและเครื่องแต่งกายให้เป็นผลิตภัณฑ์ Premium OTOP ซึ่งมีกลุ่มชุมชนที่เข้าร่วมกิจกรรม ได้แก่
1) กลุ่มทอผ้าย้อมครามบ้านดอนกอย
2) กลุ่มทอผ้าย้อมครามบ้านคำประมง
3) กลุ่มสร้างเสริมอาชีพชุมชนบ้านดอนกอย
4) กลุ่มเยาวชนบ้านดอนกอย
นายสุรพล แก้วอินธิ พัฒนาการจังหวัดนครพนม กล่าวว่า สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าสิริวัณณวรี นารีรัตนราชกัญญา ทรงมุ่งมั่นที่จะสืบสานพระราชปณิธานของ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิตติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ในการอนุรักษ์ศิลปหัตถกรรมพื้นบ้านและภูมิปัญญาไทย เพื่อฟิ้นฟูมรดกงานศิลป์ล้ำค่าของแผ่นดินไทยอย่างแท้จริง ด้วยพระอัจฉริยภาพทรงต่อยอดผสมผสานมุมมองด้านแฟชั่นที่ร่วมสมัย แต่ยังคงไว้ซึ่งการสืบสานอัตลักษณ์ เรื่องราวประจำภูมิภาค ทรงพระราชทานลายผ้าเป็นของขวัญปีใหม่ ชื่อลาย “ผ้ามัดหมี่ลายขอเจ้าฟ้าสิริวัณณวรีฯ” ให้กลุ่มทอผ้าทุกกลุ่ม ทุกเทคนิค สามารถนำไปใช้ทอผ้า ผลิตผ้าได้ นำทางให้เกิดการสร้างงาน สร้างรายได้และสร้างความเข้มแข็งให้แก่ชุมชนต่อไป และจุดเด่นของกลุ่มทอผ้าย้อมคราม มีการบริหารจัดการกลุ่ม โดยน้อมนำเอาหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาปรับใช้ เช่น ความเอื้ออารีย์ต่อกัน มองผลประโยชน์ส่วนรวมเป็นที่ตั้ง ยึดหลักการบริหารกลุ่ม (5 ก) รวมถึงมีการทำอย่างต่อเนื่อง เข้มแข็ง มีวินัย ปฏิบัติตามระเบียบอย่างเคร่งครัด เป็นต้น
ในการนี้ ได้รับเกียรติจาก นายทินกร ขันแก้ว นายอำเภอนาหว้า เข้าร่วมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ พร้อมทั้งได้กล่าวเพิ่มเติมว่ากลุ่มทอผ้าย้อมครามบ้านดอนกอย มีการบริหารจัดการกลุ่มอย่างมีวินัย มีการกำหนดหน้าที่ความรับผิดชอบครบถ้วน และชัดเจน มีความสามัคคี ช่วยเหลือซึ่งกันและกัน ที่สำคัญมีการสืบทอดจากรุ่นสู่รุ่น โดยจะขอนำเอาจุดดีนี้ไปปรับใช้ที่อำเภอนาหว้า และขอเป็นเครือข่ายการพัฒนาต่อยอดการทอผ้าต่อไป
จากนั้น นางถวิล อุปรี ประธานกลุ่มทอผ้าย้อมครามและสมาชิกกลุ่มฯ ได้สาธิตการย้อมผ้าคราม โดยใช้วัสดุธรรมชาติที่มีอยู่ในชุมชน เช่น ใบคราม ขี้เถ้า เปลือกไม้ ตลอดจนขั้นตอนการทอผ้าคราม ลวดลายการมัดหมี่ ลายขอพระราชทาน ฯลฯ เป็นต้น