สมุนไพรน่ารู้ อภัยภูเบศร : คว่ำตายหงายเป็น ไม้ประดับเป็นยา

ต้นคว่ำตายหงายเป็น มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Kalanchoe pinnata (Lam.) Pers., Bryophyllum pinnatum (Lam.) Oken  อยู่ในวงศ์ CRASSULACEAE  เป็นพืชที่นิยมปลูกเป็นไม้มงคล ไม้ประดับบ้าน และไม่ได้มีแต่คนบ้านเราเท่านั้นที่ใช้เป็น ประเทศอื่นๆ ในแถบอาเซียนก็ใช้เป็นยาเช่นเดียวกัน เพราะเป็นพืชทนแล้งที่มีถิ่นฐานดั้งเดิมอยู่ในแอฟริกา แต่เข้ามาแพร่กระจายอยู่ทั่วไปในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ นอกจากประเทศไทย ก็ยังพบในเวียดนาม กัมพูชา ลาว พม่า มาเลเซีย อินโดนีเซีย ซึ่งมีการใช้คล้ายๆ กัน คือ รักษาแผลไฟไหม้ แผล ผื่นแพ้หรือลมพิษ ฟกช้ำ ปวดหัว ปวดฟัน บวม ไข้ พอกกระดูกหัก แมลงสัตว์กัดต่อย ขับนิ่ว ขับปัสสาวะ ไอ หอบหืด ท้องเสีย ริดสีดวงทวาร เลือดออกไม่ว่าภายในภายนอก แม่หมอพ่อหมอยาสามจังหวัดภาคใต้ก็ใช้แบบเดียวกับเพื่อนบ้านอาเซียนของเรา

มีผลการศึกษาวิจัยประโยชน์ทางยาของคว่ำตายหงายเป็นซึ่งสนับสนุนการใช้ดั้งเดิมอยู่พอสมควร ที่สำคัญๆ คือ มีฤทธิ์ต้านการปวดการอักเสบที่ดีมาก ต้านการแพ้แบบทั่วไปและแพ้แบบรุนแรง มีฤทธิ์รักษาแผลทำให้แผลหายเร็ว มีฤทธิ์คลายกล้ามเนื้อ นอกจากนี้การพบสารพวก กรดแอสคอบิค ซาโปนิน และแทนนินในพืชจะช่วยห้ามเลือด

นอกจากนี้การศึกษาวิจัยยังพบฤทธิ์อื่นๆ อีกมากมาย เช่น ฤทธิ์ในการลดน้ำตาล ต้านเบาหวาน ต้านอาการซึมเศร้า ป้องกันแผลในกระเพาะ ลดความดันโลหิต คลายกังวล ต้านอนุมูลอิสระ ต้านมะเร็ง ต้านการชัก ลดการบีบตัวที่ไวเกินของกระเพาะปัสสาวะ มีการทดลองทางคลินิกที่พบว่า ช่วยทำให้คนท้องและผู้ป่วยมะเร็งหลับได้ดีขึ้น จัดเป็นพืชอีกชนิดที่ควรมีปลูกติดบ้าน เพื่อใช้ในยามฉุกเฉิน ที่สำคัญเป็นพืชที่ขึ้นง่ายตายยาก ดอกก็สวยเป็นไม้มงคลที่เหมาะจะนำมาบูชาพระอย่างยิ่ง

ตัวอย่างตำรับยา

  1. รักษาและบรรเทาอาการปวดริดสีดวงทวาร: นำใบเพสลาดมาตากให้แห้งสนิท แล้วนำมาตำหรือบดให้เป็นผงละเอียด นำผงสมุนไพร 1 ช้อนโต๊ะ มาชงในน้ำร้อน 1 แก้วชา แล้วเติมน้ำผึ้งป่า จำนวน 1 ช้อนโต๊ะ คนให้เข้ากัน แล้วนำมาดื่มอุ่นๆ 3 ครั้งต่อวัน
  2. แก้ไข้ แก้ปวดหัวจากความร้อน: นำใบมาล้างให้สะอาด แล้วนำมาขยำกับน้ำ จากนั้นนำมาชโลมศีรษะให้เปียกชุ่มตลอดเวลาจนกว่าอาการจะดีขึ้น
  3. รักษาอาการปวดบวม แผลอักเสบ แก้พิษฝี รักษาแผลไฟไหม้พุพอง น้ำร้อนลวก: นำใบมาล้างให้สะอาด แล้วนำมาตำให้ละเอียด จากนั้นนำมาพอกแผลบริเวณที่มีอาการบ่อยๆ จนกว่าอาการจะดีขึ้น ถ้ามีอาการมากหรือแผลเปิด คั้นเอาแต่น้ำแล้วเอาขนไก่ชุบทา
  4. เคล็ดขัดยอกช้ำบวม: ล้างให้สะอาดทุบให้ละเอียดพอกบริเวณที่เป็น เปลี่ยนยาวันละ 2-3 ครั้ง หรือตำผสมเหล้านำไปทาร่วมกับการนวด

ข้อมูลเพิ่มเติม

ชื่ออื่น: กระลำเพาะ ต้นตายใบเป็น นิรพัตร เบญจฉัตร กะเร ต้นตายปลายเป็น มะตบ ล็อบแล็บ ลุบลับ ลุมลัง ตาวาล ปะฉู่ชิคะ ค้ำ ปู่ย่า ปะเตียลเพลิง เพรอะแพระ ยาเท้า ส้มเช้า

ลักษณะทั่วไป: ไม้ล้มลุก อายุหลายปี ลำต้นตั้งตรง อวบน้ำ ใบเดี่ยวหรือใบประกอบแบบขนนก มีใบย่อย 5 ใบ รูปขอบขนาน แกมรูปไข่ หรือรีกว้าง ขอบใบหยักโค้งมน ดอกออกเป็นช่อที่ปลายกิ่ง ลักษณะเป็นทรงกระบอก ห้อยลง กลีบดอกด้านล่างสีเขียว ด้านบนสีแดง ผลออกเป็นพวง มีเมล็ดขนาดเล็ก จำนวนมาก

การขยายพันธุ์: เพาะเมล็ด ใช้ใบปักชำ

ข้อมูลอ้างอิง

หนังสือบันทึกของแผ่นดิน 9 สมุนไพรในสภาวะโลกร้อน