“ตรีผลา” เป็นตํารับยาที่ใช้ในทางอายุรเวทของอินเดียและการแพทย์แผนไทยมานับพันปี ความหมายของ “ตรีผลา” แปลว่า ผลไม้สามอย่าง มาจากคําว่า “ตรี” ซึ่งแปลว่า สาม และคําว่า “ผลา” แปลว่า ผลไม้ ประกอบด้วย
- มะขามป้อม(Phyllanthus emblica)
- สมอไทย (Terminalia chebula)
- สมอพิเภก (Terminalia belerica (Gaertn.) Roxb.)
สรรพคุณ ใช้เป็นยาอายุวัฒนะ ยาปรับสมดุลของธาตุทั้ง 4 ในร่างกาย และล้างพิษโดยเฉพาะระบบทางเดินอาหาร ระบบเลือด และน้ำเหลือง มีฤทธิ์ระบายอ่อนๆ กระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน มีความปลอดภัยสูง สามารถใช้ได้กับคนทุกเพศ ทุกวัย
ทางการแพทย์แผนไทย ใช้ตรีผลาเป็นยาลดธาตุไฟในร่างกาย ไม่ให้ร่างกายร้อนเกินไป เช่น ในผู้ที่เป็นไข้ มีการอักเสบ เช่น โรคกระเพาะ โรคริดสีดวงทวาร โรคที่เกิดจากความผิดปกติ ของตับ โรคความดันโลหิตสูง หรือในผู้ที่มีความเครียด พักผ่อนน้อย เป็นต้น โดยเฉพาะในช่วงฤดูร้อน ควรรับประทานตรีผลาเป็นประจํา จะช่วยป้องกันธาตุ ไฟกําเริบได้ ทางการแพทย์แผนไทยจึงได้กําหนดให้ตรีผลาเป็นยาปรับธาตุประจําฤดูร้อน
และในสถานการณ์ปัจจุบัน ที่มีทั้งความร้อนจากฤดูร้อน และการแพร่ระบาดของเชื้อไวรัส การกินตำรับ ตรีผลา จึงเป็นอีกทางเลือกเพื่อสุขภาพที่ดี ข้อมูลสมัยใหม่มีการศึกษาผลของตำรับตรีผลาต่อระบบภูมิคุ้มกัน คือ จากการทดลองในคน สุขภาพดี จำนวน 20 คน ที่ให้กินสารสกัดตรีผลาด้วยเอทานอลชนิดแคปซูล ขนาด 350 มก. 3 มื้อ ต่อวัน (1,050มก. ต่อวัน) เป็นเวลา 2 สัปดาห์ ผลการศึกษาพบว่า
ตรีผลา มีผลกระตุ้นระดับภูมิคุ้มกันในคนทั้งภูมิคุ้มกันโดยกำเนิด (innate immune) และภูมิคุ้มกันจำเพาะ (adaptive immune) โดยทำให้ T cells ,B cells ,NK cells (เซลล์ภูมิคุ้มกัน/เม็ดเลือดขาว) เพิ่มขึ้น ซึ่งพบว่า เซลล์เม็ดเลือดขาวเหล่านี้เพิ่มขึ้นหลังจากกินยา 7 วัน และ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง พบว่า NK cells หรือ เซลล์เพชรฆาต เป็นเซลล์เม็ดเลือดขาวที่มีความสำคัญในการจัดการกับไวรัส และเซลล์มะเร็ง นั้นเพิ่มขึ้นจนถึงสัปดาห์ที่ 4 (หลังจากหยุดกิน 2 สัปดาห์)
ที่สำคัญคือ ตรีผลา ไม่มีผลข้างเคียง และไม่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงของค่าเลือด รวมถึง ค่าตับและไต (ในขนาด1,050มก.ต่อวัน นาน 2 สัปดาห์)
ดังนั้น ตรีผลา จึงเป็นตำรับ(พิกัด)สมุนไพร ที่มีประสิทธิภาพ ในการกระตุ้นการทำงานของภูมิคุ้มกันร่างกายในการต้านไวรัส ทั้งยังมีความปลอดภัยสูง และให้ผลในระยะยาว
ทั้งนี้ ในงานวิจัยระบุว่า สารสกัดตรีผลากินในขนาดไม่เกิน วันละ 1,200 มก. ติดต่อกันทุกวัน เป็นขนาดที่ได้ประสิทธิภาพและมีความปลอดภัย ดังนั้นวิธีการใช้ประโยชน์ที่ง่ายที่สุดและสามารถทำเองได้ที่บ้าน คือการสกัดด้วยน้ำและความร้อนโดยการต้มดื่มเป็นเครื่องดื่มสุขภาพได้
สูตรน้ำตรีผลามหาพิกัด
ส่วนผสม
มะขามป้อม 250กรัม
สมอพิเภก 110 กรัม
สมอไทย 150 กรัม
น้ำเปล่า 6 ลิตร
วิธีทำ
- นำสมุนไพรทั้งสามชนิด ล้างน้ำให้สะอาด (หากเป็นสมุนไพรแห้งควรแช่น้ำก่อนต้มประมาณ 3 ชั่วโมง)
- ต้มในน้ำเดือดนาน 30 นาที แล้วกรองเอาแต่น้ำ
- ปรุงรสชาติด้วยเกลือ หญ้าหวาน หรือน้ำผึ้งเล็กน้อย (ผู้ป่วยเบาหวานไม่ควรใส้น้ำตาล)
ข้อมูลเพิ่มเติม
มะขามป้อม : มีสารสำคัญ ชื่อ quercerin, vitamin C, gallic acid มีรายงานว่าสามารถเพิ่มภูมิคุ้มกันได้ทั้งในการทดลองในเซลล์และการทดลองในสัตว์ โดยเฉพาะการเพิ่มของ NK cells , Quercerin ในมะขามป้อม มีฤทธิ์เพิ่มภูมิคุ้มกันในหนูแรท
สมอไทย : มีสารสำคัญชื่อ chebulinic acid มีฤทธิ์ช่วยเพิ่ม T cells, B cells และ NK cells ในสัตว์ทดลอง
สมอพิเภก : จากรายงานพบว่ามีฤทธิ์ กระตุ้น T cells ในหนูเมาส์ [เป็นชนิดย่อยชนิดหนึ่งของเซลล์เม็ดเลือดขาวลิมโฟไซต์]
สถาบันการแพทย์แผนไทยอภัยภูเบศร
ปรึกษาแพทย์แผนไทยโทร 087-5820597, 095-3912255
ข้อมูลอ้างอิง
Pratya Phetkate. Significant Increase in Cytotoxic T Lymphocytes and Natural Killer Cells by Triphala: A Clinical Phase I Study. Hindawi Publishing Corporation.(2012); doi:10155/2012/239856